Met groeiende steden en een steeds extremer klimaat, moet Nederland zich voorbereiden op de toekomst. De regenbuien zullen extremer worden en door de urbanisatie wordt het moeilijker om met deze regenval om te gaan. Nederland moet dus met extra oplossingen komen om de steden in Nederland veilig en leefbaar te houden. Tijd om te kijken hoe een van de meest geürbaniseerde landen met deze uitdaging omgaat: Japan! Waterambassadeur Martijn Peters maakte een studiereis naar Japan.
Mijn verwachting van Japan werd direct bevestigd toen ik in Tokyo landde op een zonnige maandagochtend. De stad is gigantisch en overal staan gebouwen of wordt gebouwd. Zelfs boven de rivieren zijn geen plekken meer vrij, want deze zijn vaak met meerdere lagen infrastructuur volgebouwd. In deze geürbaniseerde stad moet toch wel goed over het risico op overstromingen zijn nagedacht.
Bewustzijn
Rondlopend door Tokyo en andere plekken in Japan merk ik dat aan het stimuleren van bewustzijn geen gebrek is. Overal staan borden en informatieposters over het risico op overstromingen. Eerst vielen mij de borden met de hoogte van de weg t.o.v. het zeeniveau op, zodat je weet hoe veilig je bent op die plek tegen overstromingen vanuit zee. Als je in een laaggelegen gebied bent, staat er vaak welk gebouw in de buurt veilig is in geval van een tsunami. Dit is vaak een school of een overheidsgebouw dat net wat steviger, robuuster en hoger gelegen is dan de omliggende gebouwen. Door deze maatregel is het risico van een tsunami of storm toch wat verminderd.
Het stopt niet met de informatievoorziening op straat. Zo ben ik een kaart tegengekomen waarop staat welke gebieden overstromen en welke niet. Daarnaast zag ik tot mijn grote verbazing ergens onder een brug posters over de werking van het rioolnetwerk. Helaas was alles enkel in het Japans, maar de plaatjes lieten de educatieve meerwaarde van de posters zeker doorschemeren. Zo had ik in twee weken in Japan al meer over de watersector kunnen lezen op straat dan in 23 jaar in Nederland. Al moet ik dit wel even nuanceren, aangezien het overgrote deel betrekking had op tsunami’s en we daar in Nederland toch weinig last van hebben.
Dammen
Natuurlijk gebeurt er meer in een land dan direct op straat te zien is. Gedurende excursies naar diverse bedrijven en overheden ben ik meer te weten gekomen over overstromingsrisico’s in Japan. Behalve dat veel nadruk ligt op het breken van hoge golven en het onderzoek naar het gedrag van tsunami’s, werd ook gekeken naar rivieren en stedelijk waterbeheer. Het bergachtige landschap van Japan is uitermate geschikt voor de aanleg van dammen. Zo is in Japan een aantal gebieden dat geregeld overstroomde en zijn er grote plannen met dammen en stuwen waar jarenlang aan wordt gewerkt. Dit leidt tot indrukwekkende constructies waar mijn hartje toch echt sneller van gaat kloppen.
In Hiroshima zijn bij de wederopbouw na de oorlog obstakels zoals huizen weggehaald uit de rivieren en is een groene kade geconstrueerd. Dit om het water zo snel mogelijk af te voeren naar de nabijgelegen binnenzee en natuurlijk ook om de stad een groen uiterlijk te geven.
Regenwater
Daarnaast is er ook een groeiende trend van regenwaterhergebruik in Japan. Zo zijn grote regenwatertanks gecreëerd onder stadions om regen op te vangen en zo te hergebruiken. Het water kan bijvoorbeeld bij het doorspoelen van toiletten en het sproeien van velden worden gebruikt. In hoeverre deze maatregel bijdraagt aan het verminderen van regenwater op straat en in de riolen valt te betwisten. Maar het is duidelijk dat het een duurzame oplossing is en een toegevoegde waarde heeft in tijden van droogte.
In het algemeen is de kans op wateroverlast in Japan groot. Dit blijkt uit recente gebeurtenissen, maar ook door de lage standaarden die gehandhaafd worden. Japan probeert ook juist de gevolgen te minimaliseren. Drempels en grote stalen deuren bij metroingangen en de voorlichting op straat zijn goede voorbeelden hiervan. De frequentie van overstromingen in Nederland zal hopelijk niet zo hoog worden als in Japan, maar met de klimaatverandering kan het geen kwaad om meer te kijken hoe we in Nederland de gevolgen van extreem weer zoveel mogelijk kunnen minimaliseren. Ook is het erg belangrijk dat Nederland de strijd tegen klimaatverandering en tegen overurbanisatie voert. De samenleving moet zich inzetten om ervoor te zorgen dat de extreme omstandigheden in Japan niet het Nederland van morgen worden.
Deze ervaringen heb ik opgedaan tijdens de studiereis ‘Join Japan’. Samen met 23 medestudenten van de Universiteit Twente ben ik naar Japan afgereisd om te kijken hoe onder andere de watersector in Japan eruit ziet. Door van te voren onderzoek te doen naar stedelijk waterbeheer en diverse organisaties te bezoeken in Japan, heb ik gepoogd een compleet beeld van de sector te krijgen en kennis mee te nemen naar Nederland.
Japan, het voorbeeld van én voor het Nederland van morgen? was originally published in Water, wereldwerk! on Medium, where people are continuing the conversation by highlighting and responding to this story.